Kemik İliği

Kemik İliği Nakli Kimlere Uygulanır?

Daha çok kanser hastalarında uygulanmakla birlikte kemik iliği yetmezliği yapan hastalıklarda da yapılmaktadır. 

Standart kanser tedavisi kanser hücrelerini yok edemediğinde bu işlem hastalar iyileşme imkanı bulabilmektedir. 

Kemik iliği nakli;

• Akut lösemi, lenfoma ve bazı kanser hastalarında, 

• Akdeniz anemileri gibi kan hastalıklarında,

• Doğuştan veya sonradan kazanılan bazı kemik iliği yetmezliklerinde 

• Bazı vücut savunma sistemi eksikliklerinde 

uygulanan bir tedavi yöntemidir.

Kemik İliği Nakli Nasıl Yapılır?

Kemik iliği nakline yapılan, ilikte yer alan ana kök hücrelerin ilikten kanla birlikte toplanarak alıcı hastaya damar yoluyla verilmesidir. Ameliyatla kemik kesilmesi vb. bir işlem yapılması söz konusu değildir.

Damarlarımızda dolaşan periferik kandan ve göbek kordonu kanından elde edilen kök hücrelerle de nakil olabilmektedir.

Kemik iliği nakli uygulanmadan önce mümkün olduğunca tüm kötü hücrelerin öldürülmesi gerekir. Bunun için önce kemoterapi bazen de beraberinde radyoterapi uygulandıktan sonra ilik nakli yapılır.

Kemik İliği Nakli Türleri Nelerdir?

• Otolog Kemik İliği Nakli

Hastanın kendi iliğindeki kök hücreleri toplanıp, yine hastaya verilmesi suretiyle yapılan nakile otolog kemik iliği nakli denir.

Hastanın kendisinden kök hücre alındığında, hastalıklı hücrelerin de bunların arasına karışma riski vardır. Bu nedenle çok dazla tercih edilen bir yöntem değildir.

• Allojenik Kemik İliği Nakli

Hastanın kendi kardeşleri, ebeveynleri, akrabaları ya da hastayla ilişkili olmayan bir kişiden yani donörden hücre toplanarak yapılan nakillerdir. 

Verici ve alıcının doku uyumunun tam olması istenir. Ancak bazı özel durumlarda bu uyumun daha az olması da kabul edilebilir.

Nakli Sonrası 

Kök hücre nakli sonrası  yeniden kan hücrelerini oluşturması için yaklaşık 10-15 günlük zaman gerekmektedir. Nakilden sonra genel olarak 10. günden itibaren kan hücreleri yükselmeye başlayıp ortalama 15. günde taburculuk yapılabilmektedir. Bu dönemde hastanın kendi iliğini kan üretemeyeceği için hastaya dışarıdan kan ürünleri verilecektir. Kemik iliği nakli sonrası vücudun tam anlamıyla kendini toplaması 1 bazen 2 yılı bulmaktadır. 

Hasta nakil sonrası kan hücrelerinin sayısı düşük olduğundan, bu dönemde vücut enfeksiyonlara açık hale gelir. Bu nedenle steril bir ortamda sıkı bir biçimde takip edilmesi önemlidir.  Gerektiğinde antibiyotik tedavisine başlanır. 

Halsizlik, ağızda tatsızlık, ağız içinde acıma, yutma güçlüğü, ishal, karın ağrısı nakiil sonrası görülebilecek belirtilerdir.

Kemik iliği nakli olmuş hastaların alması gereken önlemler şunlardır:

• Maske takarak hava yolu ile bulaşan mikroplardan korunmak

• Grip, nezle vb. bulaşıcı hastalık geçiren kişilerden uzak durmak

• Bağışıklık sistemi düzelene kadar hayvanlarla temas etmemek 

• Böcek ilaçları, boyalar gibi bazı maddelerin kemik iliğine zarar verme riski olduğu için bu maddelerle temas etmemek

• Günlük olarak duş almak

• Sıklıkla elleri yıkamak

• İyileşme sürecini hızlandırıcı yiyecekler yemek

• Sadece iyi pişmiş yemekler yemek  

• Egzersiz yapmak

• Kesinlikle sigara içilmemek, alkol kullanmamak